چگونه ایده کسب‌وکار اینترنتی را امکان‌سنجی کنیم؟
پنجشنبه, ۲۴ دی ۱۳۹۴، ۱۱:۲۶ ب.ظ
علت اکثر شکست‌ها عمل کردن بدون فکر است. “الکس مکنزی”
validation مفهومی است مدیریتی که از الزامات بسیار ضروی در شروع هر کسب‌وکاری به شمار می‌آید. امکان‌سنجی و اعتبار سنجی یا همان validation در این مطلب به یک معنا به کار رفته است، اگرچه در مباحث پیشرفته مدیریت کسب‌وکار تعاریف متفاوت و نستبا پیچیده‌تری دارد. در این “چگونه” به ساده‌ترین شکل سعی خواهیم کرد نحوه اعتبارسنجی یا امکان سنجی یک ایده کسب‌وکار اینترنتی را بررسی کنیم اما سادگی این مطلب دلیل بر کم اهمیت بودن آن نیست، چرا که دریغ از این موضوع در شروع هر کسب‌وکاری خصوصا کسب‌وکارهای اینترنتی عواقب پیش‌بینی نشده زیادی به همراه خواهد داشت.
چرا باید ایده کسب‌وکار اینترنتی را اعتبارسنجی کرد؟
- به این دلیل که ایده یا کسب‌وکار اینترنتی شما منجر به خلق محصول یا خدماتی نشود که برای آن مشتری وجود ندارد. بسیاری از کارآفرینان جوان تمام تمرکز خود را بر روی نو بودن یا خاص بودن ایده معطوف کرده یا آنقدر درگیر جزئیات فنی و اجرایی می‌شوند که فراموش می‌کنند که آیا برای خدمات یا محصول آنها مشتری وجود دارد یا خیر؟ با این ایده به نیاز چه کسی پاسخ می‌دهند و چگونه مشکل خاصی را برطرف می‌کنند؟
امکان‌سنجی، اعبتارسنجی یا (validation) چیست؟
-
امکان‌سنجی
یا اعتبارسنجی کسب‌وکار عبارت است از مجموعه روشهایی که کمک می‌کند
کارآفرین میزان خطرپذیری ایده اجرایی را ارزیابی کند. هدف از این بررسی کشف
هدفمند نقاط ضعف و قوت ایده بر اساس نیاز بازار یا مشتری است. این
اعتبارسنجی می‌تواند بر اساس ارزش خلق شده یا هزینه اجرایی
صورت گیرد اما در هر صورت یک روش یا ابزار خاص نیست و تنها با یک هدف صورت
نمی‌گیرد. هرچقدر گستره اجرایی و میزان سرمایه‌گذاری بیشتر باشد،
اعتبارسنجی باید با دقت بیشتری انجام شود.
پیامدهای انجام ندان اعتبارسنجی برای یک کسب‌وکار اینترنتی چیست؟
- اول: تولید خدمات یا محصولات بدون مشتری. خدمات و محصولی تولید خواهید کرد که کسی آن را نمی‌خواهد.
- دوم: پیش‌بینی و برنامه‌ریزی اشتباه در زمانبندی به درآمد رسیدن کسب‌وکار و پایداری مالی.
- سوم: عدم برآورد دقیق میزان هزینه اجرایی، نیروی انسانی و فنی لازم.
- چهارم: پنهان ماند بخش‌های درآمدزا و پتانسیل‌های بالقوه بازار فعالیت.
- پنجم: عدم توانایی رقابت با رقبا یا سرمایه‌گذاران مترصد فرصت.
۱۰ دلیل مهمی که باعث می‌شود اعتبارسنجی ایده کسب‌وکار صورت نگیرد؟
- اول: عدم اطلاع از وجود چنین روشی یا عدم اطلاع از اهمیت اعتبارسنجی در کسب‌وکار.
- دوم: تعمیم یک بخش از توانایی یا امکانات موجود به کل فرایند کسب‌وکار. مثلا یک مدیر عامل صرفا تجربه خودش را مصداق موفقیت کار قلمداد می کند یا یک برنامه نویس صرفا تکیه به مهارت و توانایی فنی خودش دارد و یا یک سرمایه گذار همین دید را نسبت به نقدینگی.
- سوم: تازه‌گی و نو بودن طرح یا ایده. صرف این این طرح تاکنون به ذهن کسی خطور نکرده یا کسی آن را هرگز اجرایی نکرده است.
- چهارم: بازار گسترده و مخاطب زیاد برای یک ایده، یا تصور کردن مشتری بالقوه به جای مشتری بالفعل یا تصور کردن حجم کاربر و بازدیدکننده به جای مشتری.
- پنجم: وجود کسب‌وکارهای موفق در یک رشته مثلا سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی یک فروشگاه خرده‌فروشی فقط به دلیل این که دیجیکالا نمونه موفقی از آن است.
- ششم: وجود تعصب و اصرار غیر موجه بر انجام یک کار با هدفی غیر از کسب‌درآمد، این فرایند در بین تیم‌هایی که در اثر اختلاف از هم جدا شده‌اند زیاد دیده می‌شود.
- هفتم: پیش‌بینی حمایت سازمانی یا اجتماعی، خصوصا در ایدههای کارآفرینی اجتماعی دیده می‌شود قبلا روی حمایت فلان سازمان یا نهاد حساب ویژه باز می‌کنند اما در زمان اجرا اتفاق نمی‌افتد.
- هشتم: کوچک بودن ایده و خطرپذیری پائین. اشاره به ضرب المثل سنگ مفت و گنجشک هم مفت. تصور این که در صورت شکست این ایده، ضرر خاصی برای ما نخواهد داشت.
- نهم: استناد به تجربه و شرایط زمانی کسب‌وکارهای گذشته. مثلا فلان شخص یا شرکت موفق هیچگاه چنین مراحلی را طی نکرده است.
-
دهم: نگرانی بی‌مورد از کپی شدن یا لو رفتن ایده کسب‌وکار اجرایی.
زمان درست انجام اعتبارسنجی چه موقع است؟
- دقیقا زمانی که تصمیم جدی گرفتید ایده‌ای را برای کسب درآمد از اینترنت اجرایی کنید اولین قدم شما باید تحقیق و اعتبارسنجی باشد. اگر بخشی از راه را پیموده‌اید و تازه از اهمیت این موضوع مطلع شده‌‌اید، منطقی است که توسعه و صرفه هزینه را متوقف کرده و اعتبار سنجی را نه بر اساس ایده اولیه، بلکه نسبت به موقعیت فعلی کسب‌وکارتان انجام دهید انجام دهید.
در اعتبارسنجی دقیقا چه‌چیزی به دست خواهد آمد و باید با آن چه کرد؟
- اطلاعات صحیح و داده قابل استناد مهم‌ترین دستاورد اعتبارسنجی کسب‌وکار است. این اطلاعات به شما کمک می‌کند دیده روشنی نسبت به کسب‌وکاری که قرار است اجرایی کنید بدست آورید. این دید روشن می‌تواند منجر به چرخش، تغییر جهت، تغییر زمان یا حتی انصراف از انجام دادن کار شود.
-
اطلاعات استخراج شده در هر تحقیق به دو بخش اطلاعات اولیه و ثانویه
تقسیم می‌شود. اطلاعات ثانویه از منابع آسان و در دسترس بدست آمده و با
هزینه کم و به سرعت قابل استخراج است. مثلا اطلاعاتی که در گوگل در مورد یک
محصول میتوان جستجو کرد. اما اطلاعات اولیه اطلاعاتی است که دقیقا با هدف
حل مشکل و به طور خاص و از منابع قابل استناد استخراج می‌شود. این داده‌ها
به نسبت گروه ثانویه در زمان طولانی‌تر و با هزینه بیشتری استخراج شده و
به همان اندازه هم قابل اتکاء می‌باشد. مثل مصاحبه حضوری در مورد خرید یک
محصول و..
۵ گزینه مهم در انجام فرایند اعتبارسنجی کدام است؟
- اول: تجاری و اقتصادی، که شامل جمع‌آوری اطلاعاتی در این مورد است که آیا برای محصول یا خدمات ما مشتری واقعی (کسی که الان و در حال حاضر حاضر به پرداخت هزینه باشد) وجود دارد و اگر دارد چگونه میتوان حجم تقاضای این بازار را ارزیابی کرد.
- دوم: فنی و تکنولوژی، عبارت است از برآورد منابع و نیازهای فنی ایده‌ای که قرار است اجرایی شود. مثلا ایده ما نیاز به تکنولوژی و زیرساخت‌هایی نداشته باشد که هنوز در ایران یا در همه شهرها وجود ندارد.
- سوم: قانونی، بسیاری از ایدههای کسب‌وکار متولیان سازمانی یا اجتماعی دارند. ایده ما نباید منافاتی با شرایط قانونی آنها داشته باشد که جزئیات آن باید در مرحله امکان‌سنجی مشخص شود.
- چهارم: عملیاتی، تعیین می‌کند که ایده ما چگونه قرار است مسأله‌‌ای را حل کرده یا محصولی را خلق کند. ایده ما برای حل این مسأله یا محصول منجر به تولید یک مسأله بزرگتر یا پیچیده‌تر نشود. مثلا کسی که قرار است با یک سایت یا اپلیکیشن فرایند نسخه نویسی بیمار و دریافت دارو از داروخانه را تسهیل کند اگر نوع اجرای عملیات و هماهنگی با زیرساخت‌های سازمانی را به خوبی نشناسد ممکن است منجر به بروز یک مشکل بزرگتر شود.
-
پنجم: زمانبندی،
اگر زمان اجرای یک ایده تا استقلال و پایداری تجاری بیش از حد طولانی شود
منجر به شکست خواهد شد. این زمان باید با حداقل خطا پیش‌بینی شود.
چگونه فرایند اعتبارسنجی و امکان‌سنجی ایده خود را انجام دهیم؟
- قدم اول: ساخت یک نمونه کوچک شده اولیه. در کسب‌وکارهای اینترنتی تصور یک مشتری یا مخاطب از یک محصول تنها روی کاغذ می‌تواند سخت و غیرقابل درک باشد. بهتر است یک نمونه ساده را در ابتدا بسازیم. این سادگی می‌تواند حتی به صورت یک فایل گرافیکی از سایت یا اپلیکیشن ما باشد.
- قدم دوم: شناسایی گروهی از مشتریان و مخاطبان به عنوان گروه تحقیق شوند. گروهی از مشتریان را انتخاب کنید تا با تماس با آنها بتوانید اطلاعات مفید و قابل استنادی استخراج کنید.
- قدم سوم: روش دسترسی و استخراج اطلاعات از این گروه. روش دسترسی با صحت اعتبار اطلاعات رابطه مستقیم دارد. مثلا مصاحبه حضوری از مصاحبه آنلاین معتبرتر است. فراموش نکنید روش‌های کم‌هزینه ساده مثل شبکه‌های اجتماعی یا آمارهای ارائه شده در سایر رسانه‌ها، ممکن است فرایند اعبتارسنجی شما را با داده‌های غیرواقعی به مسیر اشتباه هدایت کند.
- قدم چهارم: تهیه پرسشنامه یا بستری که باید اطلاعات را جمع‌آوری کند. این بستر می‌تواند فرم کاغذی، ضبط صوت، یک صفحه وب یا اپلیکیشن چیزهای دیگری باشد که در قسمت بعدی شرح داده شده است.
- قدم پنجم: جمع‌آوری و دسته‌بندی اطلاعات استخراجی. میتوانید از برنامه‌های حرفه‌ای تحلیل آمار مثل spss استقاده کرده یا از اکسل استفاده کنید. اکسل یکی از ساده‌ترین و بهترین ابزارهای دسته‌بندی و بررسی آمار است.
-
قدم ششم:
جمع‌بندی و تصمیم‌گیری است. در این مرحله باید اطلاعات بدست آمده را با
ایده قبلی خودمان مطابقت داده و مجددا به اصلاح طرح یا مدل کسب‌وکار
بپردازیم.
روش‌های متداول امکان‌سنجی کدام است؟
- مصاحبه و تهیه پرسشنامه: یکی از ساده‌ترین و کارآمدترین روش‌های استخراج اطلاعات پرسشنامه است. این فرم می‌تواند به صورت کاغذی یا آنلاین طراحی شده و برای گروه انتخاب شونده ارسال شود. ترجیحا از روش‌های چندگزینه‌ای قابل انتخاب استفاده نکنید و سعی کنید با مصاحبه بر روی مشکل اصلی یا دلیل استفاده از خدمات تمرکز کنید.
- استفاده از سامانه‌های نظرسنجی آنلاین: استخراج اطلاعات تخصصی و گروهی یکی از نیازهای مهم امروز در زمینه‌های مختلف است. از همین رو استارتاپ‌های زیادی برای ارائه این خدمات پدید آمده‌اند که میتوانید برخی از آنها را از این بخش مشاهده کرده و از خدمات آنها استفاده کنید.
- شبکه‌های اجتماعی: شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر و فیسبوک و.. ابزارهای خوب و ساده‌ای برای تهیه پرسشنامه دارند اما فراموش نکنید صحت اطلاعاتی که از دوستان مجازی بدست می‌آورید می‌تواند قطعی و دقیق نباشد. مگر این که از شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک ابزار جانبی برای دسترسی به دوستان واقعی استفاده کنید.
- سایر روش‌ها: از تمامی ابزارهای فناوری مثل پیامک، شبکه‌های ارتباطی موبایل، ایمیل و .. میتوانید برای استخراج اطلاعات استفاده کنید. توجه داشته باشید که کیفیت اطلاعات استخراج شده مهم‌تر از حجم آن است.
مهم‌ترین نکاتی که در تدوین پرسشنامه باید به آن توجه کنید؟
- اهمیت توجه به بخش مالی و درآمدی: در بیشتر کسب‌وکارهای اینترنتی بخش مشتری و درآمدی از سایر گزینه‌ها مهم‌تر هستند. زیرا استخراج اطلاعات فنی و اجرایی یک کسب‌وکار آنلاین، از طریق اینترنت یا توسعه‌دهندگان کار سخت و پیچیده‌‌ای نیست. پس تمرکز شما باید به این قسمت باشد که آیا برای خدمات ما مشتری وجود دارد یا خیر.
- مزایای محصول، راه‌حل شما به همراه منافعی که برای مشتری خلق خواهید کرد، باید به عنوان مهم‌ترین گزینه‌ها محور تمرکز جمع‌آوری اطلاعات باشد.
- http://www.netstart.ir/8762/%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87-%DA%A9%D8%B3%D8%A8%E2%80%8C%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86/
